Τι είναι η κνίδωση εκ ψύχους;
Είναι μία μορφή αλλεργίας που εμφανίζεται μετά την έκθεση του δέρματος σε ψυχρό περιβάλλον. Η ένταση του ερεθίσματος (θερμοκρασία) που εκδηλώνεται ποικίλει μεταξύ των πασχόντων αλλά ενίοτε και στο ίδιο άτομο σε διάφορες χρονικές περιόδους.
Πώς εκδηλώνεται;
Τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι από το δέρμα και συγκεκριμένα κνησμός (φαγούρα), ερυθρότητα, πομφοί (πετάλες ή καντήλες) ή/και πρήξιμο εμφανίζονται σε λίγα λεπτά από την έκθεση στο ψύχος και μεγιστοποιούνται στη φάση της επαναθέρμανσης του δέρματος. Σε κάποιες περιπτώσεις εκτεταμένης έκθεσης στο ψύχος μεγάλης επιφάνειας του σώματος είναι δυνατόν να εμφανιστούν και πιο γενικευμένα συμπτώματα όπως συριγμός στην αναπνοή, ναυτία, έμετος, δύσπνοια, ταχυκαρδία, πτώση πίεσης με απώλεια συνείδησης (αναφυλακτική καταπληξία ή shock). Υπάρχουν περιπτώσεις ατόμων με κνίδωση εκ ψύχους που έχασαν τη ζωή τους κολυμπώντας σε κρύα νερά.
Πότε εμφανίζεται η κνίδωση εκ ψύχους;
Τα κυριότερα εκλυτικά αίτια στην κνίδωση εκ ψύχους περιλαμβάνουν:
- Δραστηριότητες στη θάλασσα π.χ κολύμβηση, καταδύσεις, θαλάσσια σπορ.
- Δραστηριότητες ή έκθεση στο χιόνι.
- Έκθεση σε κρύο εξωτερικό περιβάλλον με ή χωρίς βροχή.
- Επαφή με κρύο νερό πχ. πλύσιμο πιάτων ή πάγο και κατεψυγμένα προϊόντα.
- Κατανάλωση παγωμένων εδεσμάτων ή αφεψημάτων σε ένα μικρότερο ποσοστό που προσεγγίζει το 30%.
Η σοβαρότητα του επεισοδίου, ωστόσο ποικίλει ενίοτε στον ίδιο ασθενή αφού μπορεί να εμφανιστούν διαφορετικής έντασης συμπτώματα ανάλογα με το είδος και τη θερμοκρασία του ψυχρού ερεθίσματος, την έκταση της επιφάνειας του σώματος που εκτίθεται ,το χρόνο έκθεσης, αλλά και άλλους παράγοντες.
Πώς τεκμηριώνεται η διάγνωση;
Μετά το λεπτομερές ιστορικό και την κλινική εξέταση ο αλλεργιολόγος σε κατάλληλα εξοπλισμένο χώρο θα κάνει ειδική διαγνωστική δοκιμασία. Η δοκιμασία πάγου με την εφαρμογή πάγου σε μικρή επιφάνεια του δέρματος για συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα είναι η πιο διαδεδομένη. Όταν είναι θετική παρατηρείται εντοπισμένη διόγκωση στο σημείο εφαρμογής του πάγου με συνοδό κνησμό. Ο χρόνος εφαρμογής που απαιτείται για την αντίδραση έχει μεγάλη προγνωστική αξία για τον ασθενή.
Μια ακόμη δοκιμασία σε ειδική συσκευή (TempTest) δύναται να προσδιορίσει την θερμοκρασία κάτω από την οποία προκαλείται η αντίδραση. Υπάρχουν ωστόσο και κάποιες περιπτώσεις που η δοκιμασία πάγου και Temptest παρά το τυπικό ιστορικό είναι αρνητικές.
Απαιτούνται περαιτέρω εργαστηριακές εξετάσεις;
Σε σπάνιες περιπτώσεις κάποιες παθολογικές καταστάσεις προδιαθέτουν τον οργανισμό να αντιδρά στο ψύχος. Ο αλλεργιολόγος σας θα σας παραπέμψει για τις απαραίτητες εξετάσεις και θα τις αξιολογήσει προκειμένου να αποκλείσει ή να επιβεβαιώσει τη συνύπαρξη υποκείμενων νοσημάτων.
Υπάρχει θεραπεία;
Υπάρχει δυνατότητα επαρκούς και αποτελεσματικού ελέγχου των συμπτωμάτων. Μετά την επιβεβαίωση της διάγνωσης δίδονται εξατομικευμένες οδηγίες που πρέπει να ακολουθούνται, όταν πρόκειται να εκτεθεί ο ασθενής στο κρύο και επίσης αντιαλλεργικά φάρμακα για προφύλαξη, καθώς και για την επείγουσα αντιμετώπιση οξέων επεισοδίων. Μεταξύ αυτών και αυτοενιέμενη αδρεναλίνη η οποία αν και σπάνια χρειάζεται πρέπει πάντα να είναι διαθέσιμη για την αντιμετώπιση των σοβαρότερων επεισοδίων. Στις σπάνιες περιπτώσεις που υπάρχει κάποια υποκείμενη νόσος αυτή αντιμετωπίζεται επίσης με την ενδεδειγμένη θεραπεία.
Το μπάνιο στη θάλασσα / πισίνα απαγορεύεται;
Εάν τηρούνται κάποιες προϋποθέσεις στις περισσότερες περιπτώσεις ο ασθενής μπορεί -εφόσον τηρεί αυστηρά τις οδηγίες του θεράποντος αλλεργιολόγου- να απολαύσει τις όμορφες παραλίες της χώρας μας, αλλά και την κολύμβηση στην πισίνα. Σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις είναι δυνατόν να απαιτηθούν περιοριστικά μέτρα.
Ποιες είναι οι οδηγίες που πρέπει να ακολουθώ;
- Λαμβάνω την φαρμακευτική αγωγή που μου έχει συστηθεί.
- Αποφεύγω παραλίες ή πισίνες με κρύα νερά ιδιαίτερα τους μήνες ή τις ώρες που έχει χαμηλές θερμοκρασίες.
- Δεν βουτάω στο νερό αλλά μπαίνω σταδιακά σύμφωνα με τις οδηγίες του αλλεργιολόγου μου.
- Έχω πάντα μαζί μου τα φάρμακα αντιμετώπισης επεισοδίου και κάποιον συν – κολυμβητή που γνωρίζει το πρόβλημα μου και τον τρόπο αντιμετώπισης.
- Αμέσως μετά την έξοδο από την θάλασσα ή την πισίνα σκουπίζομαι καλά και ντύνομαι.
Με ποιά άλλα μέτρα μπορώ να αποφύγω την εκδήλωση των συμπτωμάτων εκτός από τη φαρμακευτική αγωγή;
- Ντύνομαι ζεστά τις κρύες μέρες.
- Αποφεύγω τα παγωμένα εδέσματα και ροφήματα.
- Αποφεύγω να παραμένω επί μακρόν σε μέρη που έχουν κλιματιστικά ρυθμισμένα σε χαμηλές θερμοκρασίες.
- Ενημερώνω τους γιατρούς σε περίπτωση χειρουργείου για να ληφθούν τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα.
Τι πρέπει να κάνω σε περίπτωση που εμφανίσω συμπτώματα;
Να απομακρύνω ή να απομακρυνθώ από το ψυχρό ερέθισμα και να θερμάνω την περιοχή έκθεσης. Να λάβω τη φαρμακευτική αγωγή που θα μου έχει δώσει ο αλλεργιολόγος μου σύμφωνα με τις οδηγίες του. Στην περίπτωση που τα συμπτώματα περιλαμβάνουν και ζάλη, δύσπνοια, τάση για έμετο ή/και πόνο στην κοιλιά, πρέπει να κάνω χρήση της αυτοενιέμενης αδρεναλίνης και να ζητήσω βοήθεια. Μετά το πέρας του επεισοδίου θα πρέπει να ενημερώσω πλήρως τον αλλεργιολόγο μου και να ανανεώσω τα φάρμακα μου για τυχόν μελλοντικό επεισόδιο.
Θα έχω για πάντα κνίδωση εκ ψύχους;
Εκτός από τις σπάνιες περιπτώσεις, που η νόσος είναι κληρονομική ή συνυπάρχει κάποια υποκείμενη πάθηση, η νόσος συνήθως υποχωρεί με την μέση διάρκεια να προσεγγίζει τα 10 χρόνια.
Είναι απαραίτητος ο επανέλεγχος;
Ο επανέλεγχος του ασθενούς με επανάληψη των δοκιμασιών πάγου και TempTest είναι απαραίτητος για την επανεκτίμηση της βαρύτητας της νόσου, καθώς και την τυχόν τροποποίηση των οδηγιών πρόληψης και αντιμετώπισης των οξέων επεισοδίων. Ιδιαίτερα δε πριν την έναρξη των θαλασσίων μπάνιων η επαναξιολόγηση κρίνεται απόλυτα επιβεβλημένη.
